سنگ به سنگ / یون فوسه / مترجم: مهشید کشاورز

دفتر شعر «سنگ به سنگ» یون فوسه، نخستین تجربه‌ی من در زمینه‌ی ترجمه‌ی یک اثر منظوم است.

درست زمانی که در اندیشه‌ی ترجمه‌ی اثری منظوم یا منثور از مشاهیر ادبی جهان بودم، مصادف شد با اعطای جایزه‌ی نوبل ادبیات به یون فوسه، نمایش‌نامه‌نویس، نویسنده و شاعر مبتکر و پیشروی اهل نروژ که به علت به کارگیری زبان شاعرانه و نگاه عمیق به احساسات و مضامین درونی انسانی در آثارش بسیار مورد توجه مخاطبین در سراسر جهان قرارگرفته‌ است. یون فوسه به خاطر نثر نوآورانه که به ناگفتنی‌ها صدا می‌دهد، موفق به دریافت این جایزه شده است. اندرس اولسون عضو اکادمی سوئد درباره ویژگی‌های نوبل‌پسند آثار او گفت: «عمیق‌ترین احساسات؛ اضطراب‌ها، ناامنی‌ها و سوالات مرتبط با مرگ و زندگی در اثر او لمس می‌شود. آثار فوسه فارغ از درام، شعر یا نثر جذابیت امانیستی اساسی دارد و تاثیر نوشته‌هایش جهانی است.»

ازاین‌رو، کنجکاو شدم و به توصیه‌ی استاد گرانقدرم، جناب فیض شریفی بر روی آثار وی متمرکز شدم.

به دو قطعه شعر از دفتر شعر «سنگ به سنگ» برخوردم که بسیار توجه‌‌ام را جلب کرد. بنابراین، در صدد تهیه‌ی نسخه‌ی برگردان‌شده به انگلیسی این اثر برآمدم، که در کمال تعجب متوجه شدم چنین نسخه‌ای موجود نیست. با توجه به تسلط نسبی‌ای که به زبان نروژی داشتم و مساعدت برادرم، مهران، که سال‌هاست ساکن اسلو، نروژ است؛ نسخه‌ی اصلی را تهیه کردم و به چالشی خودخوانده گرفتار آمدم .

باز هم در این مورد دچار شگفتی شدم، چراکه زبان آثار یون فوسه، نینورسک (نروژی جدید، زبان دوم کشور نروژ) است. این زبان، تاحدودی متفاوت‌تر از زبان نروژی بوکمُل که اهالی اسلو بدان صحبت می‏کنند و این نگارنده بر آن تسلطی نسبی دارم، است.

این‌بار چالش، سنگین‌تر و پیچیده‌تر شد، اما کوتاه نیامدم و مصمم شدم که تا انتهای این راه را ادامه دهم. برای ‌این‌که امانت‌داری را به‌جا آورده باشم و مفاهیم را دقیق و کامل منتقل کنم، ابتدا نسخه را به انگلیسی ترجمه کردم و سپس این دفتر شعر را به فارسی برگرداندم تا بهتر بتوانم معادل‌یابی کنم و مفهوم و ‌مضمون کلی اثر را به درستی و در کمال صحت و دقت ارائه دهم. امید که توانسته باشم بدین مهم دست یابم.

کار نخست همیشه، چالش برانگیز است و اندکی سخت؛ زیرا کار ترجمه اعتمادبه‌نفس می‌خواهد و پشتکار و سپس بازی خلاقیت. بااین‌حال، در این مسیر بسیار آموختم و لذت وافر بردم.

درانتها، باید از تمام عزیزانی که مرا در نیل بدین هدف یاری دادند، سپاس‌گزاری کنم.

نخست، سپاس بیکران و ویژه‌ای دارم از استاد بزرگوار، جناب فیض شریفی که مشوق و راهنمای نگارنده این سطور بودند. ایشان در این راه و با نقد وزین خویش، اعتباری دو چندان بدین اثر بخشیدند.

سپاس از تمام عزیزان و اعضای خانواده‌ام که در این مسیر به من یاری رساندند.

سپاس فراوان از خانم فرزانه منصوری، شاعر عزیز و دوست ناب من که همواره همراه و نیروی محرکه‌ی من بوده‌اند.

همچنین باید سپاس ویژه‌ای از دکتر فاطمه منصوری عزیزم داشته باشم که در زمینه‌ی برگردان مفاهیم از نروژی، بسیار مرا رهنمون شدند و بسیار از ایشان آموختم.

مهشید کشاورز

۲دی ماه ۱۴۰2

سنگ به سنگ

۱

نرمی

و چیزی دیگر

که نمی‌دانمش،

شاید توده‌ای سخت است

گاه دشوار می‌نماید

تمیزِ

سختی و سفتی

از نرمی و لطافت

شاید،

گاه سخت است

تشخیصِ یک خواهش

از تمکین

نمی‌دانم…

آه!

چشمانم پر از شن است؛

شن

و فقط شن…

کاش سنگی

بیاید بر نظرم

کمی آرامش بپاشد

۲

رودخانه

هم‌سالِ من است

از همیشه تا کنون

بارهای بار

این دلبرکِ دلفریب را

چنین دیده‌ام

چون همیشه،

نفس می‌کشد

و همچنان رقص‌کنان می‌خرامد

و من که قدم‌زنان

همپای او

می‌روم

و می‌روم

از سنگی به سنگ دیگر…